'हामीसँग क्रिम टिम अनि स्पष्ट भिजन छ'

नेपाल निर्माण व्यवसायी महासंघको २० औं महाधिवेशनमा अध्यक्षका प्रत्यासी हुन्, हुमनाथ (एचएन) कोइराला । निर्माण व्यवसाय क्षेत्रमा उनको आफ्नै पहिचान छ । बिकोई बिल्डर्स प्रालि र इलामको सिद्धदेवी टी स्टेटका प्रबन्ध निर्देशक हुन्, उनी। उनले पुल्चोक क्याम्पसबाट डिप्लोमा इन्जिनियरिङ गरेका हुन् । र, एमबीएसम्मको अध्ययन पनि गरेका छन् । सडक विभागमा १३/१४ वर्ष टेक्निकल इन्जिनियर भएर काम गरे । निर्माण क्षेत्रमा ०५१ सालदेखि लागेका हुन् । निर्माण क्षेत्रमा उनको झन्डै चार दसक लामो अविछिन्न अनुभव छ । प्रस्तुत छ उनीसँग नेपाल समयका लागि पृथराज थेगिमले गरेको संवाद :

तपाईंका चुनावी एजेन्डा के छन् ?

हिमाल पहाड तराई, कोही छैन पराई मेरो एजेन्डा छ । जय जय निर्माण व्यवसायी भनेको छु । महासंघमा विकृति आएको छ । त्यसैले सबै मिलेर अगाडि बढ्नुपर्छ भन्ने मेरो धारणा हो ।

१२ हजार पाँच सय निर्माण व्यवसायीहरूको हकहितमा काम गर्छु । यही नारा अघि सारेको छु । देशलाई समृद्ध बनाउनमा निर्माण व्यवसायको महत्वपूर्ण भूमिका रहन्छ । करिब तीन करोड नेपालीको हकहितका लागि काम गर्ने र समयमै सम्पन्न गर्ने योजना छ । सोही इच्छा राखेर निर्माण व्यवसायीको नेतृत्व लिन खोजेको हुँ ।

तपाईंलाई नै जिताउनुपर्ने कारण के हो ?

महासंघको अध्यक्षमा ६ जना प्रतिस्पर्धी छौं । त्यसमा दुई जना पूर्वअध्यक्ष, एक जना वर्तमान अध्यक्ष, बाँकी हामी तीन जना छौं । दुई जनाले महासंघमा झण्डै २८ वर्ष काम गरिसक्नुभएको छ । उहाँहरूले १/१, २/२ कार्यकाल बिताइसक्नुभएको छ । अरू बाहिरका प्रतिस्पर्धीले पनि २०/२२ वर्ष काम गरिसकेका छौं भनेका छन् । मेरो उहाँहरूलाई प्रश्न छ, त्यत्रो वर्ष महासंघमा बसेर के गर्नुभयो ?

कुनै राम्रो काम गर्नु भएको भए त्यत्रो वर्ष नै लाग्दैनथ्यो । त्यसकारण मैले उहाँहरूलाई सफल मान्न सकिनँ । अहिले देश समस्यामा छ । संविधान संशोधन गर्नुपर्ने माग उठिरहेको छ । ठूला दल नै समस्यामा छन् । भनेपछि महासंघ पनि समस्यामा पर्ने नै भयो ।

अरू प्रतिस्पर्धीभन्दा तपाईलाई आफू बलियो/सान्दर्भिक कसरी ठान्नुहुन्छ?

मसँग भिजन, मिसन र एक्सन छ । त्यसलाई कार्यान्वयन गर्ने योजना छ । यो नै अहिलेको सबैभन्दा ठूलो मुद्दा हो । नियम, कानून राम्रो ल्याएर मात्रै हुँदैन । हाम्रो संविधान सबैभन्दा राम्रो भनेर मात्रै हुँदैन । त्यसलाई व्यवहारमा कार्यान्वयन गरेपछि मात्रै उत्कृष्ट हुने हो । नियम, कानून ल्याएर कार्यान्वयन गर्ने पहिलो कुरा हो ।

महासंघमा २८/२८ वर्ष काम गरेका साथीहरूले अवकाश लिने बेला आएको छ । अब हामी नयाँसित धेरै योजना छन् । त्यो मात्रै होइन, त्यसलाई कसरी कार्यान्वयन गर्ने पनि योजना छ हाम्रो टिमसँग । यो टिमलाई २/४ वर्षअघि नै महासंघमा किन ल्याइएन भन्ने हिसाबले काम गर्ने योजना हामीले बनाएका छौं ।

हाम्रो टिममा लोभी-पापी कोही छैन । त्यो भनेको काम गर्न प्रतिबद्ध भएर आउने हो । हामी 'कमिटेड' छौं । त्यसैले काम गर्छौं । यो चुनाव जितेर फाइलमा थन्काएर राख्ने एजेन्डा होइन, कार्यान्वयन गर्ने एजेन्डा हो ।
 

चुनाव जित्नुभयो भने के-के गर्नुहुन्छ ?

हाम्रो टिमको एजेन्डा छ । त्यसबाहेक राम्रा प्रतिस्पर्धीका राम्रा एजेन्डा र हाम्रा अग्रजहरूका राम्रा एजेन्डालाई पनि समेट्नेछौं । अग्रजहरूको गाइडलाइन मानेर अगाडि बढ्छौं ।

हाम्रोमा एक जना अध्यक्ष भयो उसले अन्य पदाधिकारीलाई समेटेर नलाने अभ्यास भइरहेको देखेको छु । अहिले भएको कार्यसमितिको टिममा अध्यक्षको अधिकार छ, अरू कसैको अधिकार छैन भनिरहेका छन् ।

तर, मेरो टिममा वरिष्ठ, महासचिव र सदस्यहरूलाई के अधिकार दिने भन्ने स्पष्ट गरेर अगाडि बढ्नेछौं । विधान र अध्यक्षमा भएका अधिकार विकेन्द्रीकरण गर्न चाहन्छु । र, आफ्ना अधिकार विकेन्द्रित गरेर सबैलाई समेटी अगाडि बढ्नेछु ।

त्यसपछि म 'वाचडग'को भूमिकामा रहन्छु । जितेपछिको सय दिनको योजना अगाडि सारेर काम थाल्छौं ।

गुणस्तरीय काम किन हुँदैन ? काम गरेको पाँच दिनमा किन भत्किन्छ ? यस्ता विषयमा नेपाली जनता, पत्रकार, राजनीतिज्ञहरूमाझ पुर्याउन चाहन्छु । निर्माण व्यवसायलाई जहिले पनि गाली गर्ने, थुन्ने, कमसल काम गरेको आरोप किन आउँछ ? भएको के हो भन्ने विषयसमेत सबैमाझ स्पष्ट पार्न चाहन्छु ।

अहिले कसैसँग धेरै, कसैसँग काम नै छैन । मेरो टिमले जित्यो भने 'सबैलाई काम सबैलाई माम' भन्ने अवधारणाअनुसार अघि बढ्नेछौं । त्यो त काम दिनेले होस पुर्याउनुपर्यो नि ।

काम नहुने, गुणस्तरीय नहुने अनि चाँडै भत्किनेजस्ता विषयमा कानून परिमार्जन गर्ने जरुरी पत्ता लगाउनुपर्छ । यसमा निर्माण व्यवसायको मात्रै होइन, सरकार, कानून र राजनीतिज्ञहरूको पनि दोष छ भन्ने सबैले थाहा पाउनु जरुरी छ । वास्तविकता जनसमक्ष आउनुपर्छ ।

अहिले १५ प्रतिशतभन्दा घटी भएमा एक्स्ट्रा ग्यारेन्टी राख्ने भन्ने छ । निर्माण व्यवसायीहरूले फौजदारी कानून भनी १० वर्ष थुनिनुपर्ने कानून ल्याइएको छ । संसारमा कहीं नभएका कानूनहरू सरकारले ल्याएको छ ।

यसमा व्यापक छलफल गरेर निर्माणमैत्री बनाउने योजना छ । मेरो तीन वर्षे कार्यकालमा समयमै काम सम्पन्न भयो, निर्माण व्यवसायले राम्रो काम गर्यो भन्ने समाचार आओस् भन्ने मेरो सोच हो ।

चुनाव आफैंले जित्छु भन्ने आधारहरू के-के देख्नुभएको छ ?

हामी प्रतिस्पर्धीमध्ये जित्ने एक जनाले हो । म नयाँ छु, अन्टेस्टेड छु । मेरो भिजन, मिसन, एक्सन कार्यान्वयन गर्ने योजना छ । युवा छु । साथै, म मेरो मनले मात्रै उठेको होइन, सबै साथीको अनुरोधका कारणले उठेको हो ।

अहिले निर्माण व्यवसायीहरू पारदर्शी र जवाफदेही नभएकोलगायत आरोपहरू आइरहेका छन् । तपाईंले नेतृत्व गर्नुभयो भने कसरी अगाडि बढाउनुहुन्छ ?

पारदर्शी भनेको कानून नै हो । कानून ल्याएर मात्रै भएन, त्यसलाई कार्यान्वयन गर्नुपर्यो । निर्माण व्यवसायीहरूलाई पनि उत्तरदायी बनाउनुपर्यो । काम गरेन गल्ती गर्यो भने कारवाहीको दायरामा ल्याउनुपर्यो । सरकार र कर्मचारीहरूले नियम, कानूनलाई अभ्यासमा ल्याउनुपर्यो ।

ठेकेदारहरूले काम शुरु गर्छ तर बीचमा आएर अड्किन्छ । ठेक्कापट्टालाई व्यवसायभन्दा पनि धन्दाको रूपमा आम सर्वसाधारणले लिने गरेको देखिन्छ । यस्ता धारणालाई परिवर्तन गर्न तपाईंको के योगदान हुन्छ ?

सर्वप्रथम निर्माण सामग्रीको स्रोत तय गर्नुपर्छ । जस्तो- काठमाडाै मा निर्माणको काम गर्दा निर्माण सामग्री कहाँबाट ल्याउने भन्ने शुरुमै निश्चित गर्नुपर्छ ।

निर्माण व्यवसायीलाई आवश्यक भनेको ढुंगा, माटो, सिमेन्ट, डन्डी, बालुवालगायत हुन् । नेपाल सरकारले तोकिदिनुपर्यो ढुंगा, माटोलगायत सामग्री कहाँबाट ल्याउने भनेर ।

काम शुरु हुन्छ अनि हामीले स्रोतका रूपमा महादेवबेंसी, लेले, मेलम्ची या भकुन्डेबेंसीलाई मान्छौं । हाम्रो स्रोत भनेका यिनै केही स्थान हुन् । यदि ती स्थानमा निर्माण सामग्रीहरू पाइएन भने के गर्ने ? यदि महादेवबेंसीबाट गिटी, बालुवा ल्याउनुपर्यो भने के हुन्छ ? व्यवसायीहरूले महादेवबेंसीबाट सामान ल्याउँछु भनेर शुरुमा टेन्डर हालेको हुन्छ । कोत्रेबाट ल्याउनु पर्दा उक्त ढुवानीको पैसा कसले दिन्छ ? किन घर, घडेरी बेचेर काम गर्छ ? यही हो नियम, कानूनको कुरा ।

त्यसैले पहिले निर्माण सामग्रीको स्रोत स्पष्ट हुनुपर्छ । त्यसरी टाढाबाट ल्याउँदा किन त्यसको अख्तियारी दिइस् भनेर कर्मचारीलाई अख्तियारले तान्छ । यो बहस गर्ने विषय हो ।

काम गर्नलाई पर्याप्त निर्माण सामग्री हुनुपर्यो । हामीलाई चौबीसै घण्टा खोलानाला खुला हुनुपर्योे । सरकारले त्यहाँ मेसिन प्रयोग गर्न नदिने भन्छ । के डोको, टोकरी र थुन्से बोकेर काम गर्ने ?

हामीले जसरी बाहिरबाट ढुंगा, बालुवा, गिटी ल्याउँछौं, किन निर्यात नगर्ने ? निर्यातको सिस्टम बनाउनुपर्यो । वैज्ञानिक सिस्टमअनुसार अघि बढ्न सकिन्छ । करको दायरामा ल्याउन सकिन्छ । कुवेतले तेल बेच्दा हुने हामीले किन बेच्न नसक्ने ? ढुंगा, बालुवा, गिट्टी बिक्री गर्न सम्भव छ । भारत र चीनमा बिक्री गरेर अर्थोपार्जन गर्न सक्छौं । तर, हामी आफैंले प्रयोग गर्न पाएका छैनौं ।

गोदावरी डाँडाबाट मार्बल निकाल्न दिइयोस् । ७७ वटै जिल्लामा क्रसर उद्योग खोल्न दिइयोस् । निर्माण सामग्रीका स्रोतहरू खुलाइयोस् ।



पछिल्लो समय गृहमन्त्रीले चालेको कदमले निर्माण व्यवसायीलाई कति असर गर्यो ?

म लोकतान्त्रिक निर्माण व्यवसायीको पनि अध्यक्ष हुँ । मैले पत्रिकामा विज्ञप्ति नै निकालेर गृहमन्त्री क्षेत्राधिकार र हाम्रो करार ऐनभन्दा बाहिर जानुभयो । त्यसकारण हामीलाई थुन्न पाउनुहुन्न । त्यसो भयो भने हामी देशभरको निर्माण कार्य ठप्प पार्छौं भनेर विज्ञप्ति निकालेको थिएँ ।

हामीलाई किन थुन्ने ? हामी अपराधी होइनौं । थुन्ने भनेको त बालिका निर्मला पन्तलाई बलत्कार गरेर हत्या गर्नेलाई हो । तिनीहरूलाई थुन्न सकेका छैनन् । हामीले कसको ज्यान मार्‍यौं र हामीलाई थुन्ने ?

महासंघको शुद्धीकरणको प्रश्न उठिरहेको छ । यसका लागि तपाईंको योजना के छ ?

निर्माण व्यवसायी महासंघको संगठनको सुधार गर्ने भन्ने मेरो एजेन्डा छ । हाम्रो सचिवालयलाई पनि सुधार गर्ने योजना छ । महासंघलाई फुर्तिलो र चनाखो बनाउने योजना छ । महासंघ संघात्मक ढाँचामा गइसकेको छ ।