हिंसा प्रभावित महिला : बिग्रियो स्वास्थ्य, बिथोलियो घरबार

धनगढी- छिमेकी गाउँको केटासँग उनको माया बस्यो । दुवैले एकअर्कालाई मन पराए । प्रेम बसेको थाहा पाएपछि दुवै परिवारले धुमधाम साथ बिहे गरिदिए । 

एक छोरा जन्मिए, जो अहिले १० वर्ष पुगे । बिहे भएको एक दशकसम्म घरबार राम्रैसँग चल्यो । तर, त्यसपछि उनलाई छाडेर केटाले अर्कै बिहे गरे । श्रीमान्ले उनलाई छोड्नुको कारण हो, उनी सशस्त्र द्वन्द्वका बेला सुरक्षाकर्मीबाट सामूहिक बलात्कारमा परेकी महिला हुन् । 

१३ वर्षकी किशोरी छँदा कैलाली चौमालास्थित घरमै उनी सुरक्षाकर्मीको सामूहिक बलात्कारमा परेकी थिइन् । घटनाबारे एक दशकपछि थाहा पाएका श्रीमान्ले उल्टै कुटपिट गर्दै घर निकाला गरे । 

उनी भन्छिन्, 'बलात्कार हुँदादेखिको पीडा त छँदैछ, त्यसमाथि घरबाट लखेटिँदाको पीडाले बाँचेर पनि केही काम छैनजस्तो लाग्छ ।'

सशस्त्र द्वन्द्वका बेला यौन हिंसा पीडित महिला उनीजस्तै मनमा पीडा लुकाएर बाँचिरहेका छन् । घटनाबारे अरूलाई भनौं भने घरपरिवार र समाजबाटै तिरष्कार र अपहेलित हुनुपर्ने चिन्तामा देखिन्छन्, उनीहरू । 

पीडित महिलाका लागि न्यायको कुरा धेरै टाढाको विषय बनेको छ । 'यस्ता महिला समाजमा धेरै छन् तर उनीहरू विभिन्न समस्याले गर्दा पीडा लुकाएरै बसिरहेका छन्,' द्वन्द्वपीडित साझा चौतारी कैलालीकी उपाध्यक्ष कृति चौधरी भन्छिन् ।

 

उनका अनुसार कैलालीमा मात्र सशस्त्र द्वन्द्व पीडित ३५ महिला सम्पर्कमा आएका छन् । 

भजनीकी एक महिला सम्पर्कमा आएकाहरूमध्येकी हुन् । सुरक्षाकर्मीको सामूहिक बलात्कारमा परेकी उनलाई घटना थाहा पाएलगत्तै श्रीमान्ले घर निकाला गरिदिए । घर निकालामा पर्दा भरखरै छोरालाई जन्म दिएकी थिइन्, उनले । 

बलात्कारका कारण उनको पाठेघरमा घाउ छ । उनले नियमित औषधि सेवन गरिरहनुपर्छ । सबै कुरा बताएर उनी अहिले अर्कै युवकसँग बिहे गरेर बसेकी छन् । 

उनीहरूका लागि काम गरिरहेकी आशा चौधरीका अनुसार अर्की पीडित महिलाको पाठेघरमा गम्भीर समस्याका कारण बाँझोपन देखिएको छ । र, उनका श्रीमान् सम्बन्ध विच्छेद गर्ने अवस्थामा पुगेका छन् ।

अधिकांश पीडितले न्याय नपाए पनि स-साना राहत भने पाएका छन् । आफू यौन हिंसा पीडित भएको बताउँदै न्याय माग्न अदालतको ढोका ढक्ढक्याउने अवस्थामा पनि छैनन् । 

सत्य निरुपण तथा मेलमिलाप आयोगले द्वन्द्वका घटनामा उजुरी दिन पटक-पटक सूचना जारी नगरेको पनि होइन । तर, अन्य प्रकृतिका पीडितले उजुरी दिए पनि यौन हिंसा पीडित अगाडि सर्न सकेनन् । 

'३५ पीडितमध्ये २/३ जनाले मात्र उजुरी दिए, बाँकीले दिन सकेनन्,' चौतारीकी उपाध्यक्ष चौधरी भन्छिन्, 'परिवारको सहयोगबिना उजुरी दिन सम्भव छैन, परिवारलाई भन्ने त कुरै भएन ।' 

कैलालीमा मात्र तत्कालीन राज्य र विद्रोही दुवै पक्षबाट यौन हिंसामा परेका महिलाको संख्या धेरै हुन सक्ने चौतारीको अनुमान छ । प्रदेश-७ का सबै जिल्लामा गरी यौन हिंसा पीडित महिला तीन सयभन्दा बढी हुन सक्ने चौतारीका प्रदेश संयोजक गणेशबहादुर मल्ल बताउँछन् । 

कैलालीपछि अछाम र कञ्चनपुरमा बढी पीडित रहेको अनुमान चौतारीको छ । अछाममा यौन हिंसा पीडित ३१ महिलाले स्थानीय शान्ति समितिमार्फत् उजुरी दिएका छन् । समितिका सचिव अनिल बिष्टका अनुसार अछाममा पनि पीडितको संख्या यकिन छैन । 

सत्यनिरुपण तथा मेलमिलाप आयोगको दिपायलस्थित कार्यालयका मुख्य अनुसन्धान अधिकृत दमनसिंह बिष्टका अनुसार त्यस्ता कति महिलाको उजुरी परेको छ भन्ने यकिन भइसकेको छैन । उजुरीहरू खोलिसकिएपछि गोपनीयता कायम राखेर अनुसन्धान गरिने उनी बताउँछन् ।